Datum van plaatsen: 27-06-2011

Verhalen van jongeren over agressie op school
Uit: VMBO-onderzoek naar omgaan met agressie (Donkers 2008)[i]

Het verhaal van Maikel

Vernederen, iemand te kijk zetten en belachelijk maken zie ik hier elke dag wel op het schoolplein. Ze beginnen dan gewoon tegen elkaar te schelden, zoiets van hoer enzo, en dan zegt die ander weer iets terug. Uiteindelijk wordt het dan toch discrimineren, als hij niet kan winnen. Maar ik ben gewoon Nederlander. Dus tegen mij kunnen ze niet veel zeggen. Ik heb zelf niet gediscrimineerd of geslagen, want dan heb je de hele school achter je aan.

Ik heb zelf verder geen voorbeeld van agressie meer. Maar als iemand mij duwt, dan sla ik hem wel terug. We liepen op de gang met een paar vrienden. En een vriend van mij vond een andere gast lomp of zoiets. Dus hij gaat hem altijd klieren. En naderhand werd het gewoon heel de tijd meer duwen. Ik was met twee vrienden en het was tegen twee of drie jongens. Zij deden gewoon een beetje terug, maar volgens mij durfden ze niet veel. Dus ja, wij begonnen allemaal meer te duwen en zo. Toen begonnen zij ook te duwen. Maar ze deden niet echt veel terug. Dus wij begonnen gewoon heel de tijd weer een beetje te pesten. Toen moesten we naar de les. Dus het was niet echt veel. Mijn vriend begon met de situatie. Hij riep ‘Mongool, loop eens door'. Maar ze keken gewoon om en zeiden niets. Toen gingen we gewoon verder. Ik heb gewoon een beetje hetzelfde als hem gezegd. Er was niet echt een reden voor de ruzie. We kenden die jongens alleen van zien.

Ik weet niet waarom deze situatie is ontstaan. Dat gebeurt hier wel eens meer op school. Ik denk dat deze situaties gebeuren, omdat er hier meestal andere rassen zitten op school. Ik deed mee, omdat het lullig is om niet mee te doen als de ene ruzie heeft en jij zegt niks. Ik wil gewoon iets doen, iets te doen hebben. Ik deed mee, omdat het anders lullig is voor je vrienden. Dan doe je automatisch mee.
Ik vind het wel gewoon normaal hoe ik me in die situatie opstelde. Ik was er wel tevreden mee. Het was niet echt van ‘wow, ik heb hem geplaagd' of zo. Maar dat vind ik normaal, dat doe ik wel eens meer.

Ik denk achteraf nooit na over of ik mijn eigen invloed in de situatie toen goed ingeschat heb. Ik had nog wel meer kunnen doen, bijvoorbeeld trappen of zo, of slaan in zijn gezicht, maar ja. Je kunt altijd meer doen hè.
Ik had niet echt een doel bij de situatie. Als ik niet mee wil doen, dan doe ik toch niet mee. Dan kunnen hun niet zeggen: ‘doe eens mee'. Het zou wel kunnen dat ik meedeed uit verveling en dat ik iemand wilde plagen, omdat het mij leuk leek om zijn reactie te zien. En ik deed ook mee, omdat ik mijn vrienden niet wilde laten vallen. Ik had er geen gevoel bij. Ik vond het niet erg. Alleen als een paar vrienden van mij een oude vent zitten te kutten, dat vind ik wel zielig.
Ik heb niet echt nagedacht over waarom ik het deed en wat ik daarmee wilde bereiken. Dat doe ik nooit. Ik vind het voor lul, als ik niks terugzeg tegen iemand die iets tegen mij zegt. Het is dan net of ik bang ben. Die vrienden van mij zeiden iets tegen hun en hun zeiden iets terug. En als ze iets kuts zeggen, dan moet ik ze al niet. Ik zei eigenlijk iets terug, omdat hun terugreageerde.

De situatie is wel gelopen zoals ik het wilde. Ik had verder geen emoties. Ik was niet kwaad. Het was gewoon grappig. Toen ze iets terugzeiden, werd ik wel kwaad. Ik kan er niet tegen als ze iets terugzeggen. Als ik toch weet dat ik sterker als hun ben, dan pak ik ze terug. Ik vond het ook wel leuk om te doen. Ik kan mijn gevoelens goed uiten in die situatie dat ik kwaad ben. Ik begin dan steeds meer kutwoorden te zeggen tegen hem. Ik moest ook wel een beetje lachen om de situatie samen met mijn vrienden. En achteraf heb ik er nog meer om gelachen. Ik ben op dat moment kwaad en dan achteraf heb ik dat niet meer.

Bij ons thuis is iedereen wel zo dat ze meteen iets terugzeggen als er iets is. Dit is ook in de wijk waar ik woon. Het is allemaal hetzelfde. Als er ergens ruzie is, dan wordt er meteen opgeslagen. Bij ons in de wijk is er onder elkaar niet vaak ruzie, maar als er iemand uit een andere buurt komt, dan wel.
Over school ben ik niet echt tevreden. De leraren mogen alles en wij mogen niks. De leraren mogen straf geven en wij mogen alleen maar leren. Ook vind ik dat de school niet goed luistert naar de leerlingen. En als we onze mening ergens over geven, dan praten ze terug en zeggen ze toch dat zij gelijk hebben. Ze luisteren niet naar waarom je iets doet. Je hebt hier op school weinig te vertellen. Wel vind ik dat je hier op school goed wordt opgeleid voor het werk dat ik wil gaan doen (..).
Ik vind het niet fijn als de leraren met mij over de situatie praten, want dat beginnen ze weer heel de tijd te zeuren erover. Ik heb me wel meer geholpen gevoeld door de conciërges en huishoudelijke medewerkers. Zij zeggen gewoon van ‘dat moet je niet doen' en halen je ook uit elkaar en die beginnen dan niet zo te mauwen. Die beginnen gewoon een beetje te praten. Ik vind dat zij het zo wel goed doen. De school in het algemeen helpt mij niet. Ik zou het fijner vinden, als ze gewoon praten en niet een time-out geven of schorsen. Maar het helpt toch niet echt bij mij, want mijn moeder begint thuis altijd te zeuren over de time-outs enzo. Gewoon strafwerk schrijven vind ik wel beter om te doen. Mijn moeder zei van: ‘Je kijkt maar wat je doet. Als je geen diploma haalt, heb je pech'. Ze zegt: ‘Als ze je slaan, dan moet je gewoon terugslaan'. Als ik naar de time-out moet, hoort mijn moeder dat niet, want ik geef gewoon het briefje niet af wat je daar dan krijgt. Als ze bij mij thuis niet zeuren zou dat ook helpen. Ik doe het automatisch niet, als ik iets mag doen.

Een training hier op school zou misschien wel helpen om beter met agressie om te gaan, maar ik verveel me dan toch nog steeds in sommige situaties waardoor ik ga klieren. Daar is niet zoveel aan te doen, want je verveelt je eigen altijd wel toch.

Het verhaal van Ali
Ali is een jongen van Marokkaanse afkomst

Pesten vind ik het belangrijkste wat onder agressie valt. Zelf heb ik dat ook wel eens meegemaakt. Ik had ruzie met een jongen. Hij was boos op mij. Maar die jongen was alleen en toen ging hij er een groepje bij halen. En pas naderhand zei die jongen dat het allemaal een geintje was. Terwijl dat helemaal niet zo was. Ik heb ook een situatie meegemaakt waarin er geroddeld werd. Ik had een vriend en die kreeg een nieuwe vriend en toen gingen ze samen over mij zitten roddelen. Ik weet dat ze dat doen, want ze praten over mij en kijken dan naar mij. Ik vond dat niet fijn.

Ik heb ook een situatie meegemaakt dat een jongen in mijn wang begon te knijpen. Ik zei: "blijf eens af!". En andere jongens die achter hem zaten, zeiden: ‘Doe het, doe het, doe het'. En dat deed hij. De jongens begonnen te lachen en ik vond dat niet leuk. Hierna wilde hij het nog een keer doen en toen kwam de docent ertussen. Hij zei tegen mij: ‘Als ze het nog een keertje doen, moet je het tegen de mentor zeggen'. Ik heb dit  toen niet gezegd tegen mijn mentor. Ik ben bang om het te vertellen tegen mijn mentor, omdat  ze hier achter zouden kunnen komen en dan boos zouden worden en toch verder zouden gaan bij mij. Op zo'n moment voel ik me alleen staan en door niemand ondersteund.

Ik word best wel vaak gepest. Ik ben ook wel eens bedreigd. Het waren twee jongens. En een jongen zei tegen mij dat, als ik iets zou zeggen, dat hij me dan in elkaar zou slaan. Ik weet niet waarom de jongens dat bij mij doen. Volgens mij vinden ze het gewoon leuk en grappig om te plagen. (.)
Toen de jongen naast mij ging zitten, merkte ik al iets. Hij doet dit namelijk nooit. Eerst wilde ik achter in de klas gaan zitten. Toen zeiden die jongens: ‘Ga maar voor zitten'. En ik deed dat. Later kwam die andere jongen naast mij zitten. Toen de jongen mij in mijn wang kneep, vroeg ik of hij dat niet wilde doen. Ik zei: ‘Wil je dat alsjeblieft niet meer doen?'. Dit deed hij niet. Hij ging gewoon verder. Hier ben ik zelf niet zo tevreden over. Ik wilde achteraf gezien niet dat ik het had gezegd. Ik dacht in de situatie: ‘Als ik het lachend breng, dan houden ze wel op'. Maar dat deden ze niet. Ik had ook ergens anders moeten gaan zitten, zodat ze me niet konden lastigvallen. Toen die jongen naast me kwam zitten, dacht ik al dat hij iets ging doen bij me. Ik ben niet ergens anders gaan zitten, omdat ik dacht dat dit niet mocht van de docent. Ik vind dit, achteraf gezien, niet goed van mezelf. Ik had het tegen de docent moeten zeggen.  Ik had meer voor mezelf moeten opkomen. Tijdens de situatie vond ik het goed van mezelf dat ik zei dat ze ermee op moesten houden. Ik vond dit een beetje knap van mezelf.
Tijdens de situatie voelde ik me alleen en verdrietig. Ik vond het niet leuk. Ik wilde dat de les zo snel mogelijk voorbij was. Ook voelde ik me kwaad, omdat ik hen niks had gedaan, dus waarom doen ze dat dan bij mij? Ik had een beetje angst, omdat zij met een groepje waren en ik alleen was op dat moment. Ik was bang dat ze nog verder doorgingen. Ik was verdrietig omdat ik niet begreep waarom ze dat deden. Ik vond dat ik mijn gevoelens in de situatie niet kon uitten. Ik wilde niet dat ze me uit gingen lachen, wanneer ik dat zou doen. Naderhand heb ik nergens anders mijn gevoelens kwijt gekund. Ik ben ermee blijven zitten. Ik vond dat ik niet goed met mijn emoties kon omgaan. Achteraf voelde ik me een beetje verdrietig en een beetje boos. Ik heb hier niets mee gedaan. Ik heb het aan niemand anders verteld.

De school zou leerlingen beter kunnen helpen in het omgaan met agressie door te praten met diegenen die het hebben gedaan en het dan oplossen. Praten over wat ze hebben gedaan en waarom. Niet echt aan de hand van puntjes, maar dit bespreken met hen. Ook moeten ze zeggen dat ze het niet moeten doen. De leraren zouden ook een beetje meer moeten opletten. Ik ben niet de enige die gepest wordt, er zijn er wel meer. De regels zijn wat dat betreft okee. Alleen praten is goed.
Ik vond het goed dat ik meedeed aan het interview. Ik vond het fijn om het te vertellen. Ik vond het lastig om het op te lossen, maar het heeft wel geholpen voor mij.

Het verhaal van Ronnie

Agressie vind ik echt gewoon slaan en schoppen en, ja, gewoon bruut, een beetje brutig. Situaties waarin sprake is van agressie heb ik hier wel eens een keer meegemaakt. Toen was er een jongen. Die liep naar mij toe. Die vroeg of ik geld bij me had. Ik heb gewoon ‘nee' gezegd. Ik had het wel, maar anders gaan ze de hele tijd doorvragen. Dus ik zei ‘nee'. En toen zei hij zo van: ‘ o, mag ik dan voelen?' Zei ik: ‘Waarom moet dat?' En ja, zei hij ‘gewoon'. Toen begon hij me in een keer te duwen. Ja, en ik doe Aikido. En hij begon te slaan. En toen heb ik die klap gewoon ontweken en ik heb hem op de grond gegooid. Dus en toen heb ik hem gelaten, ben ik weggelopen, gewoon omdat hij anders mij sloeg. Ja, en toen kwam de meneer en die hield hem tegen. Ik ben gewoon doorgelopen. Hij kreeg straf, want de meneer zag dat hij mij sloeg. Dus hij vond het goed dat ik het had ontweken, anders kreeg ik een klap of zo. Daar is het verder bij gebleven.
Het was niet echt gooien. Het was gewoon een beetje rustig zo, hup, op de grond en dat, als iemand een beetje buiten balans is, en je doet gewoon aan zijn schouder, dan valt hij sowieso al een beetje op de grond. Dus ik heb hem op de grond gelegd zo, niet echt van fuut, poem op de grond. Gewoon een beetje rustig zo, boem, en toen ben ik weggelopen. Achteraf ben ik er wel tevreden over. Ik had alleen gewoon liever dat het helemaal niet was voorgekomen, maar ook, als ik misschien had gebukt, dat ik dan toch nog weg  had kunnen lopen of zo. Ja. Dat had ook gekund. (..)

Het ergste vind ik discrimineren. Want bruine mensen zijn ook gewoon mensen. En die moet je gewoon behandelen als anderen. We waren met een groepje. Het waren niet echt vrienden van mij, maar ik stond er gewoon bij. En er kwam opeens een vriend van mij bij mij staan. En toen zeiden die andere jongens van: ‘Ga weg jij, want jij bent zwart'. En toen zei ik van: ‘Hij mag hier toch wel bij staan?' Zeiden ze: ‘Nee man, laat hem weggaan'. En toen zei ik van: ‘Ja, dan ga ik met hem mee‘. Toen zeiden ze: ‘Ga maar weg dan'. Toen ging ik ook met hem mee dan. (..) Ik zei gewoon van ‘Ja, daag'. Want ik ga niet met die mensen om die bruinen haten, want ik heb zelf ook heel veel vrienden die bruin zijn. Dus ik dacht van ‘Houdoe' en ik ging weer weg. Ik wilde hem een beetje ondersteunen, dat hij niet alleen uit de groep werd gezet. Die jongen zei daarna tegen mij: ‘bedankt'. Gewoon bedankt. Ik zei van: ‘Geen dank, het is goed. Het is gewoon niet normaal wat ze allemaal doen'. Ik vond het wel aardig dat hij bedankt zei. Dat is wel fijn om te horen. En hun dachten allemaal van: ‘zieligerd', zeiden ze allemaal, toen ze langs mij liepen na school, zieligerd. Ik moest gewoon lachen. En hun keken zo. Toen gingen ze weer weg. En ja...Ik lachte ze eigenlijk gewoon uit. Ja, want hun zijn zielig, als ze niet met bruine mensen kunnen omgaan. Dat ze alleen met blanken in een groepje blijven. Dat vind ik echt zielig gewoon. Ik voelde me helemaal niet vernederd, toen ze me uitlachten, want die mensen die zo denken dat zijn toch geen vrienden?

Gerard Donkers

[i] Voor meer voorbeeldsituaties en voor uitwerking van het hele onderzoek verwijs ik naar het boek van Gerard Donkers ‘Naar een veilige school', Uitgeverij LEMMA Den Haag 2008